Прадстаўлены новыя даныя аб распаўсюджанні, будове і складзе дачацвярцёвых адкладаў платформавага чахла, атрыманыя ў 2016–2020 гг. у выніку глыбіннага геалагічнага карціравання маштабу 1:200 000 (ГГК 200) на тэрыторыі лістоў N-36-XIX (Maгілёў), N-36-XXV (Жлобін), N-36-XXXI (Гoмель) і N-36-XXXII (Добруш). Даследаванне ГГК 200 уключала комплекс плошчавых геафізічных работ і бурэнне карціровачных свідравін. Аналіз распаўсюджання асадкавых і магматычных горных парод і складанне геалагічных карт дамезазойскіх і дачацвярцёвых адкладаў, а таксама разрэзаў да іх праводзілiся на падставе абноўленых даных буравой даследаванасці і геолага-геафізічных матэрыялаў рэгіянальных работ, сінхранізаваных з ГГК 200, па сейсмічным профілі Лоеў – Гомель – Магілёў і параметрычных свідравінах. Найбольш значныя вынікі былі атрыманы па асадкавых утварэннях ніжняга трыясу і магматычных комплексах верхняга дэвону.

Прыведзены вынікі даследавання малавывучаных метасаматычных парод участка «Шніпкі», размешчанага на захадзе крышталічнага фундамента Беларусі. Выдзелены групы карбанатна-сілікатных і карбанатных скарнаў, скарніраваных парод, алігаклазітаў і альбітытаў. Выяўлены асаблівасці іх хімізму і заканамернасці размеркавання петрагенных і малых элементаў. Вызначаны ўмовы іх фарміравання і паслядоўнасць этапаў мінералаўтварэння метасаматычнага пераўтварэння зыходных парод. Зроблены вывад аб прыналежнасці выдзеленых скарнаў да аўтараакцыйных вапнавых скарнаў інфільтрацыйнага тыпу.

Разгледжана дэталёвае расчляненне і карэляцыя візэйскіх адкладаў у сямі свідравінах, размешчаных на двух профілях у цэнтральнай і ўсходняй частках Паўднёва-Ельскай сінклінальнай зоны паўднёвай часткі Прыпяцкага прагіну. Візэйскі ярус падзяляецца на ніжне- і верхневізэйскі пад’ярусы. Ніжневізэйскі пад’ярус прадстаўлены каалінавай тоўшчай парод, у якой выдзелены і прасочаны тры пачкі-цыклы (I, II, III) гостаўскага і адзін пачак-цыкл (IV) бабрыкоўскага гарызонтаў. У верхневізэйскім пад’ярусе выдзелены і прасочаны адклады тульскага, алексінскага, міхайлаўскага і вянёўскага гарызонтаў. Для некаторых пачкаў-цыклаў і гарызонтаў прыведзены комплексы спор і мікрафаўны, якія ёсць у апублікаванай літаратуры і навукова-даследчых справаздачах.

Прыведзены вынікі паліналагічных і палеакарпалагічных даследаванняў старажытнаазерных адкладаў, выяўленых свідравінай 21.2, якая закладзена каля в. Шылаў Вугал Магілеўскага раена Магілеўскай вобласці. Абгрунтаваны ўзрост вывучаных адкладаў: яны сфарміраваліся падчас заключнай фазы нараўскага зледзянення, пачатковых фаз, оптымуму і адной з заключных фаз боркаўскага цеплага інтэрвалу белавежскага часу плейстацэну Беларусі. Рэканструяваны адпаведныя фазы развіцця расліннасці і палеатэмпературныя параметры. Ахарактарызавана насенная флора, вывучаная з дадзеных адкладаў.

Абагульнены паліналагічныя даныя па апорных разрэзах муравінскіх адкладаў верхняга плейстацэну на тэрыторыі Цэнтральнай Беларусі. Выяўленыя асаблівасці фларыстычнага складу і колькаснага ўдзелу кампанентаў спорава-пыльцавых спектраў у лакальных пыльцавых зонах вывучаных разрэзаў паслужылі асновай для ўдакладнення палінастратыграфічнай схемы муравінскіх адкладаў для заходняй, цэнтральнай і ўсходняй частак доследнай тэрыторыі, а таксама для выяўлення рэгіянальных асаблівасцей расліннасці і клімату.

 У фарміраванні прыродных пакладаў нафты вельмі важную, вызначальную ролю адыгрывае міграцыя нафтавых вуглевадародаў у зямной кары. Працэс міграцыі ў нетрах пазнаны недастаткова для адназначных высноў аб яе ролі ў фарміраванні пакладаў нафты. Абгрунтавана, што на працэс масапераносу флюідаў у пустотнай прасторы рэальных горных парод асабліва моцны ўплыў аказваюць прыкметы, якія вызначаюць узаемадзеянне фаз і саміх флюідаў: гэта энергетычныя ўласцівасці фаз і дысперснасць пароды. Дэталёва разгледжаны працэс сорбцыі нафты, газу і вады на паверхні пустотнай прасторы пароды. Паказана перавага змочвальнасці і зваротнасць працэсу фізічнай адсорбцыі. Зроблены высновы аб тым, што асноўная сіла, якая перашкаджае руху нафты ў пустотнай прасторы горных парод – гэта сіла міжмалекулярнага ўзаемадзеяння дзвюх фаз, і аб немагчымасці латэральнай міграцыі нафты на якія-небудзь значныя адлегласці. 

Разрыўныя тэктанічныя парушэнні (РТП) шырока распаўсюджаны на тэрыторыі Беларусі. Гэтыя лінейныя зоны звычайна нязначныя на плошчы, але заўсёды суправаджаюцца анамальнымі канцэнтрацыямі радону ў прыпавярхнёвых грунтах і іх выяўленне з’яўляецца важным элементам ацэнкі радонанебяспечнасці селітэбных тэрыторый. Палажэнне зон РТП звычайна вызначаецца па даных комплексных геафізічных даследаванняў, якія з’яўляюцца складанымі і дорага каштуюць. У рабоце абгрунтаваны спосаб дыягностыкі разломаў па выніках аналізу in situ вымярэнняў радону ў грунтах і выяўлення анамальных велічынь адносін 214Bi да 226Rа.

Прыведзены вынікі даследаванняў асаблівасцей праяўлення карсту і суфозіі на тэрыторыі Цэнтральнай Беларусі. Аналізуюцца ўмовы і фактары, якія прыводзяць да развіцця гэтых працэсаў у рэгіёне. Устаноўлена, што плошча ўчасткаў, занятых павярхоўнымі праявамі карсту на вывучанай тэрыторыі, складае 360 км2, а развіццё пакрытага тыпу карсту магчыма на плошчы каля 13 800 км2. Участкі са шчыльнасцю суфазійных западзін больш за 25 шт./км2, у межах якіх гаспадарчая дзейнасць чалавека абцяжарана ці немагчыма, займаюць у рэгіёне 710 км2, а раёны з меншай шчыльнасцю гэтых форм – каля 8650 км2. Ахарактарызаваны павярхоўныя і падземныя марфалагічныя праявы карсту і суфозіі, геаэкалагічныя наступствы рэалізацыі гэтых працэсаў.

Вывучана размеркаванне ізатопаў вугляроду і кіслароду ў эмска-франскіх карбанатных і карбанатутрымліваючых пародах разрэзу параметрычнай св. Прыволле на Паўночна-Прыпяцкім плячы (паўднёвы ўсход Беларусі).
У эмска-сярэднеэйфельскай частцы разрэзу варыяцыі δ13C двума адмоўнымі экскурсамі (да -6…-8‰) трасіруюць эвапарытавы эпізод (карбанатна-сульфатныя пароды, жаўлакі, пражылкі і іншыя праявы гіпсу і ангідрыту). Экскурсы звязаны з актывізацыяй паступлення кантынентальных вод, узбагачаных глебавым вугляродам, ва ўмовах моцнага абмялення басейна і, магчыма, яго расчлянення на ўчасткі сушы і эвапарытавыя ванны. Першая фаза эвапарытавага эпізоду адзначана на адрэзку віцебскі гарызонт – адроўска-асвейская мяжа. У пачатку асвейскага часу адбываецца вяртанне да нармальных марскіх умоў (павелічэнне δ13C да -2…-1‰), а затым зноў актывізуецца паступленне вод з сушы і пачынаецца другая фаза эвапарытызацыі, якая заканчваецца ў гарадокскі час.
На вугляродна-ізатопнай крывой верхнеэйфельска-франскага інтэрвалу разрэзу назіраецца трохразовае чаргаванне ўчасткаў з нармальнымі марскімі значэннямі δ13C (0…+ 1‰) і некалькі зніжанымі (да -2…-3, у адзінкавых выпадках да -3,8‰). Апошнія трасіруюць тры фазы паступлення глебавага вугляроду ў складзе вод кантынентальнага сцёку: кароткачасовую – у першай палове полацкага часу, працяглую, якая ахоплівае другую (большую) палову полацкага часу, і трэцюю, якая намячаецца ў канцы ланскага часу.
Дынаміка δ18О ў разрэзе ў асноўным паўтарае паводзіны значэнняў на дэвонскім адрэзку глабальнай хемастратыграфічнай крывой. Ізатопны склад кіслароду, які галоўным чынам мае марское аблічча, не «рэагуе» на адмоўныя экскурсы δ13C, звязаныя з актывізацыяй кантынентальнага сцёку. Прычынай гэтага з’яўляецца практычная адсутнасць розніцы паміж значэннямі δ18О метэорных ападкаў, якія даюць пачатак водам сушы і марской вады ў нізкіх шыротах, дзе ў дэвоне знаходзілася тэрыторыя Беларусі.

Выканана схематызацыя гідрагеалагічных умоў у межах вадазбору кар’ерных палёў Пінскай перспектыўнай плошчы (ППП). Створаны рэгіянальная і лакальная лікавыя геафільтрацыйныя мадэлі ППП. Упершыню для колькаснай ацэнкі інтэнсіўнасці інфільтрацыйнага харчавання грунтавых вод (ГВ) выкарыстана лічбавая карта рэльефу і гідраграфічнай сеткі вадазбору кар’ерных палёў ППП. У межах мадэліруемай вобласці ацэнены натуральныя рэсурсы падземных вод, велічыня якіх раздзелена на падземны сцёк у рэкі і разгрузку ГВ выпарэннем. Выканана лікавае мадэліраванне фільтрацыі падземных вод пры розных схемах асушвання кар’ерных палёў пры стацыянарным і нестацыянарным рэжымах фільтрацыі. Дадзены рэкамендацыі па правядзенні далейшых работ у межах ППП.

Работа прысвечана атрыманню ўпершыню ў Беларусі прамысловага прытоку нафты з парод крышталічнага фундамента. Коратка прааналізаваны папярэдні этап даследаванняў у мінулым стагоддзі, па праекце якога былі прабураны свідравіны па фундаменце Барсукоўкага і Асташковіцкага нафтавых радовішчаў. У межах Рэчыцкага радовішча нафтапраяўленні раней выяўлены ў св. 240, 601 і толькі ў 2022 г. нафтаперспектыўнасць парод фундамента пацверджана ў св. 385. Свідравіна знаходзіцца ў эксплуатацыі. Прааналізаваны геолага-геафізічныя крытэрыі ацэнкі перспектыў нафтаноснасці на базе даных па св. 385, якія варта выкарыстоўваць у працэсе наступных прац на нафту ў Прыпяцкім прагіне.

У цяперашні час не толькі ў межах Прыпяцкага нафтагазаноснага басейна, але і ва ўсім свеце адсутнічаюць выразныя крытэрыі і рэгламентуючыя дакументы, якія дазваляюць вызначыць упэўненую чарговасць правядзення геолагаразведачных работ у межах складаных геалагічных умоў. У дадзенай рабоце разгледжаны аптымальны варыянт ранжыравання па плошчы з вылучэннем трох ключавых крытэрыяў па геолага-геафізічнай вывучанасці, асаблівасцях геалагічнай будовы і прамых прыкметах нафтаноснасці.

Сустрэчная тэрытарыяльная экспансія работ на нафту і работ на калій – двух асноўных відаў стратэгічнай сыравіны Беларусі – няўхільна вядзе да сітуацыі калізіі інтарэсаў. На прыкладзе разгляду ўзаемаадносін нафтагазаносных і каліяносных комплексаў, якія знаходзяцца на розных стадыях геолагаразведачнага цыклу, прапануецца выпрацаваць агульныя стандарты прасторава сумешчанай разпрацоўкі розных відаў сыравіны – ці комплекснай адначасовай, ці паасобнай паслядоўнай. З гэтай мэтай праведзены дэталёвы комплексны аналіз наяўнай інфармацыі па асноўным аб’екце распрацоўкі калійных солей у Беларусі – Старобінскаму радовішчу, дадзена ацэнка перспектыў нафтагазаноснасці паўночнага захаду Прыпяцкага прагіну і разгледжаны варыянты магчымага тэрытарыяльнага сумяшчэння распрацоўкі розных відаў сыравіны.

За апошнія гады ў фарміраванні мінеральна-сыравіннай базы і ўстойлівым развіцці горна-перапрацоўчага комплексу калійнай прамысловасці ўзрасла роля і значэнне мінералага-тэхналагічных паказчыкаў. У рабоце разгледжаны патрабаванні да тэхналагічнай вывучанасці калійных пакладаў Прыпяцкага каліеноснага басейна. Нягледзячы на тое, што распрацоўка калійных руд у Рэспубліцы Беларусь вядзецца з сярэдзіны мінулага стагоддзя, мэтанакіраваных работ па мінералага-тэхналагічным вывучэнні не праводзілася. Не існуе ўніфікаванай методыкі геолага-тэхналагічнай ацэнкі запасаў калійных руд пры правядзенні геолагаразведачных работ і засваенні радовішчаў. Асноўны недахоп геолага-тэхналагічных даследаванняў, якія сёння праводзяцца, – адсутнасць поўнага ўліку зменлівасці рэчыўнага складу руд у прасторы і ступені ўзбагачальнасці розных тыпаў і разнавіднасцей калійных руд, таму нават самы пільны адбор і вывучэнне прадстаўнічых проб, якія з’яўляюцца асновай тэхналагічнай ацэнкі запасаў, не дае належнага эфекту.