Даследаванне апоўзневых працэсаў у адкосах бортаў кар’ера глін «Лукомль-1» інжэнерна-геалагічнымі і дыстанцыйнымі метадамі

Распрацоўка радовішча глін «Лукомль-1» нярэдка суправаджаецца лакальнымі апоўзнямі і іншымі абрушэннямі, нягледзячы на прадугледжаныя праектам эксплуатацыі меры бяспекі. Значную шкоду нанеслі апоўзні, якія ўзніклі на адпрацаваных адкосах у паўночна-ўсходняй і ўсходняй частках кар’ера вясной 2023 г. Апоўзневым дэфармацыям падвергся ўчастак схілаў працягласцю звыш 700 м. У перамяшчэнне было ўцягнута больш за 5500 м3. Праведзеныя даследаванні, якія ўключалі аналіз маркшэйдарскіх даных, геалагічных матэрыялаў; вывучэнне марфалогіі і будовы (структуры) апоўзняў; абвадненасці, фізічных і фізіка-механічных уласцівасцей парод, якія складаюць апоўзневыя схілы; спадарожных геалагічных працэсаў і з’яў вызначылі фактары ўзнікнення апоўзневых дэфармацый адкосаў у паўночна-ўсходняй і ўсходняй частках кар’ера глін. Асноўнымі сярод іх варта лічыць натуральныя фактары: анамальнае выпадзенне ў зімовы перыяд 2022/2023 г. атмасферных ападкаў, наяўнасць у непасрэднай блізкасці ад адкосаў кар’ера шэрага забалочаных паніжэнняў і западзін, і квазіаднастайны будынак масіва гліністых грунтоў, а таксама праслояў і лінзаў тонказярністага пяску. Даны рэкамендацыі па папярэджанні далейшага ўзнікнення і развіцця апоўзняў на адкосах кар’ера.

1. Блакітная кніга Беларусі. (Водныя аб’екты Беларусі) : энцыкл. / рэд. Н. А. Дзісько [і інш.]. – Мінск : Бел. энцыкл. імя П. Броўкі, 1994. – 415 с.

2. Бурлуцкий, С. Б. Оценка инженерно-геологических условий оползневых склонов / С. Б. Бурлуцкий, Е. С. Кудашов. – СПб. : Лема, 2018. – 35 с.

3. Геамарфалагічнае раяніраванне. Масштаб 1:5 750 000 / А. В. Мацвееў // Беларуская энцыклапедыя : у 18 тамах / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2004. – Т. 18. – Кн. ІІ. – С. 38.

4. ГОСТ 12071-2014. Грунты. Отбор, упаковка, транспортирование и хранение образцов. – М. : Стандартинформ, 2015. – 12 с.

5. ГОСТ 12248-2010. Грунты. Методы лабораторного определения характеристик прочности и деформируемости. – М. : Стандартинформ, 2011. – 78 с.

6. ГОСТ 5180-84. Грунты. Методы лабораторного определения физических характеристик. – М. : Изд-во стандартов, 1985. – 24 с.

7. Климат и средняя погода круглый год в г. Новолукомль [Электронный ресурс] // Weather Spark. – 2023. – Режим доступа: https://ru.weatherspark.com. – Дата доступа: 02.10.2023.

8. Климатическая характеристика зимы 2022–2023 г. [Электронный ресурс] // Белгидромет. – 2023. – Режим доступа: https://belgidromet.by/ru/climatolog-ru/view/klimaticheskaja-xarakteristika-zimy-2022–2023-goda-6662–2023/. – Дата доступа: 02.10.2023.

9. Методические указания по определению параметров бортов и уступов карьеров, разрезов и откосов отвалов. – М. : ИПКОН РАН, 2022. – 80 с.

10. Методические указания по определению углов наклона бортов, откосов уступов и отвалов строящихся и эксплуатируемых карьеров / сост. Г. Л. Фисенко [и др.]. – Л., 1972. – 165 с.

11. ОДМ 218.2.033–2013. Методические рекомендации по выполнению инженерно-геологических изысканий на оползнеопасных склонах и откосах автомобильных дорог. – М. : НТЦ ГеоПроект, 2013. – 105 с.

12. Оценка устойчивости бортов карьеров (разрезов) и отвалов: метод. указания / сост. А. А. Григорьев, Е. В. Горбунова, А. Н. Девяткина. – Владивосток : Изд-во ДВГТУ, 2009. – 37 с.

13. Правила обеспечения устойчивости откосов на угольных разрезах / сост. Г. Л. Фисенко [и др.]. – СПб., 1998. – 208 с.

14. Рекомендации по инженерно-геологическим изысканиям в районах развития оползней / ПНИИИС. – М., 1969. – 95 с.

15. Рекомендации по количественной оценке устойчивости оползневых склонов / ПНИИИС. – М. : Стройиздат, 1984. – 80 с.

16. Рекомендации по прогнозу устойчивости обвально-оползневых склонов / ПНИИИС. – М. : Стройиздат, 1986. – 120 с.

17. СП 14.13330.2018. Строительство в сейсмических районах. Актуализированная редакция СНиП 11–7–81 / Минстрой России. – М. : Стандартинформ, 2018. – 122 с.

18. Федеральные нормы и правила в области промышленной безопасности «Правила обеспечения устойчивости бортов и уступов карьеров, разрезов и откосов отвалов» (Приказ Федеральной службы по экологическому, технологическому и атомному надзору от 13.11.2020 № 439) [Электронный ресурс] // Экспертиза промышленной безопасности. – 2023. – Режим доступа: https://tk-expert.ru/uploads/files/ntd/ntd-809–20210108–191105.pdf?ysclid=lpgqc522os138854138. – Дата доступа: 02.10.2023.

19. Чацвярцiчныя адклады. М 1:1 250 000 / Б. М. Гурскi [і інш.] // Нацыянальны атлас Беларусі / гал. рэдкал.: М. У. Мясніковіч [і інш.]. – Мінск : Камітэт па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі пры Сав. Мін. Рэсп. Беларусь, 2002. – С. 42–43.